BÜNYAN’IN MAHALLELERİNİN (KÖYLERİNİN) ADLARI NE ANLAMA VE NEREDEN
GELİYOR? (Taslak)
Seyit Burhanettin AKBAŞ
AĞCALI MAHALLESİ:
Dulkadirlilere bağlı Ağcalı Türkmen oymağından dolayı bu ismi
almıştır. Ağcalı oymağı daha sonra Yozgat havalisine göçünce bu köy boş
kalmıştır. Zamanla Bünyanlıların yaylası haline gelen köy 160 yıl önce Bünyan
merkezden göçen altı aile tarafından yeniden kurulmuştur.
AKÇATI MAHALLESİ
Eski adı Karacavenk idi. Zamanla değiştirilerek Akçatı yapıldı.
Akçatı, Türkçe birleşik bir isimdir. Coğrafik olarak yolların birleştiği yer
anlamına gelmektedir. Köy viran
haldeyken Bünyanlıların yaylası olarak kullanılmaya başlanmış ve yaklaşık 150
yıl önce Bünyan merkezden ve civardan olan göçlerle yeniden kurulmuştur.
AKMESCİT MAHALLESİ
Eski adı Zerezek idi. Karatay Han’a çok yakın olan köyün halkı, bu
kervansarayın bakımından sorumlu idi. Zanaatkarların ve çiftçilerin bulunduğu
bu köye ünlü Türkmen topluluklarından Süleymanlılar (Selmanlılar da denir) ve
Hamırkesen oymakları yerleştirilmiştir. İsmine Kırım Tatarlarının başkenti olan
Akmescit’in adı verilmiştir.
ASMAKAYA MAHALLESİ
Eski adı Dizgeme’dir. Burası Dulkadirli Devletinin kadılarından Kadı
Baba namıyla meşhur bir zatın çiftliği idi. Kökenleri Bünyan Camikebir
Mahallesi olduğu için bu köye göçen aileler yeniden Bünyan merkeze
göçmüşlerdir. Asmakaya adı, bir vadinin ortasında yer alan köyün coğrafi
özelliğine uygun olduğu düşünülerek sonradan verilmiş Türkçe birleşik bir
isimdir.
BAYRAMLI MAHALLESİ
Bu mahallemiz Bünyan’ım merkezindedir. Bu mahalle adını buraya camii
yaptıran hayırseverin, Bayram Bey’in adından almıştır. Bayram Bey hakkında
yeterli bir bilgiye sahip değiliz.
BURHANİYE MAHALLESİ
Karakaya Mahallemizden Burhaniye bölgesine göçen bir kısım aileler 1904-05
yılında yerleştikleri yere cami yaptırınca ayrı bir köyün kurulmasına karar
verilmiştir. Köyün adı II. Abdülhamid Han’ın oğlu Mehmed Burhaneddin’den dolayı
Burhaniye adı verilmiştir.
BÜYÜK TUZHİSAR MAHALLESİ:
Büyük Tuzhisar Mahallesi adını Tuz Gölünden ve bu gölün yanındaki
hisardan ( yani kaleden) alır. Büyük Tuzhisar denmesinin sebebi bir de küçük
tuz hisarının bulunması ile açıklanmıştır. Lakin mahallede bulunan Şeyh Büyük
isimli bir ermişin bulunması “büyük” adının bu evliyadan da gelebileceğini
açıklamaktadır. Yanında bulunan Sultanhanına hizmet taşıyan ve kervansarayın
bakımını ve iaşesini sağlayan insanların oturduğu bir mekandır. Tekeli ve
Alaaddinli gibi Türkmen obalarının burada oturduğu bilinmektedir.
CAMİİCEDİT MAHALLESİ
Bünyan’ın ilk camii ve ilk Mahallesi Camikebir’in etrafında nüfus
oldukça çoğalınca ikinci bir cami daha yapılmış ve bu camiye Camicedit adı
verilmiştir. Anlamı Yeni Cami demektir. İkinci caminin tam olarak ne zaman
yapıldığı bilinmiyor ama 1834 yılı kayıtlarında
hem bu camiden hem de bu mahalleden bahsediliyor. Camikebir Mahallesi
ikiye bölünerek bu mahalle meydana getirilmiştir.
CAMİİKEBİR MAHALLESİ
Bünyan’ın ilk mahallesidir. Sarımsaklı köyünün merkezidir. Miladi
1329-1333 yılları arasında İlhanlı Valilerinden Uygur soyundan Emir Zahireddin
Mahmud tarafından yaptırılmıştır. Camikebir demek, “eski, büyük cami” demektir.
Türkler bu isme Ulu Cami de derler.
CUMHURİYET MAHALLESİ
Cumhuriyet yıllarında kurulduğu için bu ismi almıştır.
DAĞARDI MAHALLESİ
Eski adı Ermin’dir. Dağardı denmesinin sebebi yöredeki Kartal Dağının
eteklerine kurulduğu içindir. Köyede Karapapaklar (Terekeme) ve Dulkadirli
Türkmenleri oturur.
DERVİŞAĞA MAHALLESİ
Adını Konaklılar ailesinden Serdengeçti Ahmet Ağa’nın torunlarından Derviş
Ağa’dan alır. Derviş Ağa hayırsever olarak bir cami ve bir mektep yaptırınca
caminin ve mektebin bulunduğu bölgeye Derviş Ağa’nın adı verilerek bir mahalle
meydana getirilmiştir. 1872 yılı vergi defterinde caminin ve mektebin
kayıtlarına rastlanmıştır.
DOĞANLAR MAHALLESİ
Eski adı Gergeme’dir. Daha önce köy iken Bünyan’la birleşip merkez
mahallelerinden biri olmuştur. 1940’lı yılların sonunda köyde heyelan sebebiyle
aşağıya bir göç yaşanmış ve zamanla “Aşağı Gergeme” köyü kurulmuştur. Doğan
demek Türkçede “kardeş” demektir, aynı zamanda bir kuş türünün adıdır.
EKİNCİLER MAHALLESİ
Eski adı Zek’tir. Köydeki ailelerin tarımla uğraşması ölçü alınarak
adı Ekinciler olarak değiştirilmiş. Köye Dulkadirli Türkmenleri ile civardan
yerleşmeler olmuştur.
ELBAŞI MAHALLESİ
Eski adı Elkendi’dir. Karatay Vakfiyesinde adı geçer. Karatay Hanının
ihtiyaçlarını karşılamak ve güvenliğini sağlamak üzere Zerezek, Karatay,
Sertavul ve Elkendi köyleri görevli idiler. 16. Yüzyılda Dede İlbaşı adıyla
karşımıza çıkan köy, İlbaşı / Elbaşı adıyla Zamantı Nahiyesinin merkezi
olmuştur. İlbaşı demek, Türklerde sınır boylarındaki beyliklere verilen
isimdir. Türkmen oymaklarından Pehlivanlı ile Hama, Humus Halep Türkmenleri
kurmuştur.
EMİRÖREN MAHALLESİ
Eski adı Emirviran, İmirören olarak geçer. Emir, “bey, yönetici,
kethüda” anlamına gelir. Ören ise eski yerleşim yerlerine verilen Türkçe bir
addır. Köyde Bünyan merkezden göçen aileler ile Dulkadirli Türkmenleri birlikte
otururlar.
FATİH MAHALLESİ
Cumhuriyet Yıllarında kurulan bu mahalle, Fatih Sultan Mehmet’in
adından dolayı bu ismi almıştır.
GERGEME MAHALLESİ
Gergeme mahallesi, eski dönemlerde “Karkama” adını taşır. Koramaz
dağının eteklerinde kurulduğu için “doruk yeri halkı” manasına gelir. Bu ismi
yöre halkı Battal Gazi ile ilişkilendirir ve atına seslenirken “gel geme”
dediği için bu ismin kaynağını oluşturduğunu söylerler.
GİRVELİ MAHALLESİ
“Girve”, meyve toplamaya yarayan bir çeşit çubuğun adıdır.
Köyde Dulkadirli Türkmenleri (Davutlu), Türkmenlerin Avşar boyu ve 93
muhacirleri yaşarlar.
GÜLLÜCE MAHALLESİ
Güllüce, gülün çokça yetiştiği yer manasına gelir. Güllüce’de bir
zamanlar Türkmenlerin Yıva boyundan Başladık oymağı oturmakta iken köy boşalmış
ve Bünyanlılar ile Bürüngüzlülerin yaylağı durumuna gelmiştir. Daha sonra
Bünyan’dan, Kuruköprü’den, Tuzhisar’dan, Salguma’dan ve civardan gelenler
Güllüce’yi büyük bir yerleşim yeri haline getirmişlerdir.
HAZARŞAH MAHALLESİ
Hazar Türklerinin adını taşıyan köyümüzün adının son yıllarda türbesi
ortaya çıkarılan Hasan Şah ile de ilgili olabileceği düşünülmektedir. Köy boş
bir halde iken Bünyan’dan Karaoğlan sülalesi ile Dulkadirli Türkmenleri
yerleşerek köyü yeniden canlandırmışlardır.
İBRAHİMBEY MAHALLESİ
1600’lü yılların başında Bünyan’a yerleşen İbrahim Bey (kimilerine
göre İbrahim Paşa) Bünyan’a yerleşerek İbrahim Bey Mescidini, İbrahim Konağını
yaptırmıştır. (1630) İbrahim Bey Mescidine Bünyanlılar “Çardak Mescidi” derler.
Bugün İbrahim Bey Konağının sadece tarihi kapısı kalmıştır. İbrahim Bey’in
soyundan “Hacı Bey” de şöhretli bir isim haline geldiği için bu mahalleye
Bünyanlılar “Hacı Bey Mahallesi” de derler.
İĞDECİK MAHALLESİ
Küçük iğde ağacı manasına gelir. Köyde Dulkadirli Türkmenlerinden
İbrahim Hacılı oymağı oturmaktadır.
KAHVECİ MAHALLESİ
Kahve yapan / satan kişi manasına gelir. Bu köyde de ünlü Türkmen
oymağı İbrahim Hacılı oturur.
KARACAÖREN MAHALLESİ
Coğrafi bir addır. Karaca renk adıdır, ören ise eski yerleşim
yerlerine verilen isimdir. Bu köyde eskiden gayrimüslim Karamanlı Türkleri
otururken onların göçü neticesinde Balkan Türkleri yerleştirilmiştir.
KARAHIDIR MAHALLESİ
Kara Hıdır, köyü adını veren ermiş bir kişinin adıdır. Dulkadirli
Türkmenleri oturur.
KARAKAYA MAHALLESİ
Coğrafi bir addır. Yörenin kayalıklarından adını alır. Çok eski bir
yerleşim yeridir. 16. Yüzyılda nahiye merkezi durumundadır. Yüreğil, Beydili,
İğdir gibi birçok Türk boyunun varlığı tespit edilmiştir. Bu mahallemizde Seyit
Halil Devletli Türbesi vardır ve birçok evliyanın varlığı bilinmektedir. Bu
yüzden adı “Evliyalar Diyarı” olarak söylenir.
KARATAY MAHALLESİ
Adını Selçuklu’nun ünlü veziri Emir Celaleddin Karatay’dan alır.
Selçuklu döneminden beri varlığını bildiğimiz köylerimizdendir.
KARDEŞLER MAHALLESİ
Türkçe “kardeş” kelimesinden gelir. Yöreye yerleşen Türkmenlerin
birbirleriyle akraba olduklarını göstermek için bu ismi almışlardır. Dulkadirli
Türkmenleri meskundur.
KOYUNABDAL MAHALLESİ
16. yüzyılın ünlü ozanı Koyun Abdal’dan adını alır. Koca Karalı
aşireti yöreyi terk edince Dulkadirliden İbrahim Halıcı Türkmenleri köye
yerleşmişlerdir.
KÖPRÜBAŞI MAHALLESİ
Eski adı Ekrek’tir. Türkçe “eğrek” kelimesinden adını alır. Dede
Korkut Hikayelerinde adı geçen “eğrek” adı zamanla Ekrek olmuştur. Gayrimüslimler
yaşar iken onların göçleri neticesinde köy boş kalınca köye Balkan muhacirleri
ile 93 muhacirleri yerleştirilmiştir.
KÖSEHACILI MAHALLESİ
Köse Hacı, bir şahıs adıdır ve Türkmenlerin oba beyidir. Bu köy boş
bir halde iken zamanla köye Bünyan’dan Çobanoğlu kabilesi ile Avşar boyundan
Veziroğlu kabilesi gelerek köyü yeniden canlandırmışlardır.
MUSAŞEYH MAHALLESİ
Musa Şeyh isimli bir ermişin adından gelir. Türbesi köydedir. Köyü
Bünyan’dan göçen aileler ve Dulkadirli Türkmenleri canlandırmışlardır.
PİRAHMET MAHALLESİ
Pir Ahmet, Türkmenlerin oba beylerinden birinin adıdır. Köyde
Dulkadirli Türkmenleri oturur.
SAĞLIK MAHALLESİ
Bünyan Devlet Hastanesi’nin de bulunduğu
bu mahalleye sağlık adı uygun görülmüştür.
SAMAĞIR MAHALLESİ
14. yüzyılın ünlü valilerinden Samağır Noyan’ın adından gelir. Samağır
Noyan’ın mezarı da köyde bir küçük bir tepenin üzerindedir. Köyde
Karamanoğullarından Cevlanlar ile Dulkadirli Türkmenlerinden birçok kabile
oturmaktadır.
SIVGIN MAHALLESİ
Eski adı
Savugun’dur. Kelimenin Türkçe bir karşılığı bulunamamıştır. Köy
gayrimüslümlerle meskun iken 1915 yılında köy boşalınca 8 hane Çerkez aile,
Kocasinan’ın Eyim köyünden aileler, Ağrı’dan, Siirt’ten, Balkan
Muhacirlerinden, Kars’tan, Erzurum’dan aileler gelip yerleşmişlerdir. (1936 ve
1945 arası) Bünyan’dan da Hacetoğlu Sülalesinden aileler yerleşmiştir.
SULTANHANI MAHALLESİ
Kuruluşu 1240 yılında Alaadin Keykubat’ın kendi adına yaptırdığı han
için Türkmenleri yerleştirmesi ile ortaya çıkmıştır. Buradaki Sultan adı, ulu
hakan Alaaddin Keykubat’tır. Köye Karacakurt Türkmenleri yerleştirilmiştir.
SÜMER MAHALLESİ
Bünyan Sümerbank Fabrikası çalışanları için üretilen bahçeli konutlara
Sümerbank fabrikasından dolayı bu ad verilmiştir. (1950’li yıllar)
TOPSÖĞÜT MAHALLESİ
Eski adı Taçın’dır. Osmanlı kaynakları bu
ismi “Taç-İn” olarak yazıyor. Yani burada büyük bir mağara, in veya yer altı
şehrinin olduğuna işaret ediyor. Yörede Zamantı Irmağının kolu olan Taçın Suyu
bulunduğu için çokça söğüt ağacı bulunduğuna işaret etmek için Topsöğüt adı verilmiştir.
Köyde bugün Avşarlar, Türkmenler ve 93 Muhacirleri meskundur.
YAĞMURBEY MAHALLESİ
Dulkadirli soyundan oba beyi Yağmur Bey’in adından gelmektedir. Büyük
ihtimal köyde “Evliya Tepesi” adı verilen mevkide yatan zat olmalıdır.
YAKUTİYE MAHALLESİ
Bünyan Cezaevi yapılınca kurulan yeni bir
mahalledir. Kayseri Milletvekili Sadık Yakut’un soyadından dolayı Yakutiye adı
verilmiştir.
YAVUZ SELİM MAHALLESİ
Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim’in adından geliyor.
YENİ SÜKSÜN MAHALLESİ
16. yüzyılda Dulkadirli Türkmenlerinden Süksün Obasının kurduğu bir
köydür. Süksün demek, “ense, tümsek yer” anlamına gelen Coğrafi bir isimdir. Bu
adla İncesu’da da bir yerleşim vardır.
YENİCE MAHALLESİ
Türkçe “yeni” kelimesine –ce eki getirilerek yapılmıştır. Yeni zamanda
yaılmış, eski zamana ait olmayan anlamına gelir.
YÜNÖREN MAHALLESİ
Eski adı Kölete’dir. Eskiden un, şeker
ve yağdan yapılan helvaya “köleti”
denirdi. İsim Yünören olarak değiştirildi. Yün + Ören iki adet Türkçe kelimeden
oluşan birleşik bir addır. Yörenin Türkmenlerden ve Avşarlardan meskun olması
sebebiyle bu isim verilmiş olabilir.
Yorumlar
Yorum Gönder